Polski Ład 2.0: odliczenie składki zdrowotnej po nowemu [PIT 2022]

Od lipca 2022 r. znów można odliczyć składkę zdrowotną przy obliczaniu podatku PIT, niemniej obecne rozwiązanie opiera się na zupełnie innych zasadach niż do końca 2021 r. i nie dotyczy wszystkich podatników PIT. Szczególnie osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny zapoznać się z obecnym mechanizmem odliczeń, aby odpowiednio zarządzić formą opodatkowania dochodów zarówno za 2022 r. (tak, w pewnych przypadkach będzie można „wstecz” zmienić formę opodatkowania), jak i w 2023 r.

Udostępnij wpis:

Zmiany w przepisach dot. odliczania składki zdrowotnej – stan na styczeń 2022 r.

Przed pojawieniem się pakietu szeroko zakrojonych zmian głównie podatkowych i składkowych określanych mianem „Polski Ład”, oczywistością była możliwość odliczenia większej części zapłaconej składki zdrowotnej od podatku PIT (odliczenie wynosiło wówczas 7,75%) – składka zdrowotna pomniejszała co do zasady zaliczkę miesięczną na podatek PIT i w konsekwencji roczne zobowiązanie z tytułu PIT.

Polski Ład wywrócił zasady rozliczeń w PIT do góry nogami, z jednej strony poprzez m. in. wprowadzenie wyżej kwoty wolnej od podatku i podwyższenie progu dochodowego do objęcia wyższą stawką podatku, natomiast z drugiej strony zabrano podatnikom możliwość odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Odliczenie to w przeszłości, z racji tego, że dokonywane od kwoty podatku, a nie dochodu, w sposób istotny wpływało na zmniejszenie obciążeń z tytułu PIT i nie w przypadku wszystkich podatników „odebranie” odliczenia składki zdrowotnej zostało zrekompensowane podwyższeniem kwoty wolnej do 30.000 PLN i progu dochodu do objęcia wyższą stawką podatkową do 120.000 PLN (w tym zakresie mieliśmy jeszcze tzw. ulgę dla klasy średniej, która miała być dodatkowym narzędziem „kompensującym”, ale i tu eksperci wskazywali, że nie w każdym przypadku pozwoli to na niezwiększenie łącznych obciążeń podatkowo-składkowych).

Co się zmieniło od lipca 2022 r. ws. odliczenia składki zdrowotnej

Ustawodawca ostatecznie zdecydował się wprowadzić mechanizm, który obejmuje odliczenie składki zdrowotnej w pewnym zakresie, ale już na innych zasadach niż miało to miejsce do końca 2021 r.

Przede wszystkim, odliczenie składki zdrowotnej nie przysługuje każdemu – taką możliwość dano jedynie:

podatnikom osiągającym przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach z art. 30c Ustawy PIT (tzw. podatek liniowy) w zakresie składki zdrowotnej opłacanej za siebie i za osobę współpracującą,
podatnikom, których przychody z działalności gospodarczej opodatkowane są na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
podatnikom, których przychody z działalności gospodarczej opodatkowane są na zasadach karty podatkowej.

Składki zdrowotnej nie odliczą więc w żaden sposób osoby, które rozliczają podatek PIT na zasadach ogólnych, według skali podatkowej (zgodnie z art. 27 Ustawy PIT).

Odliczenie przewidziane dla osób opodatkowanym podatkiem liniowym, ryczałtem albo kartą podatkową następuje do określonych limitów. Podatnicy korzystający z „liniówki” mogą odliczyć zapłacone za siebie i osoby współpracujące składki do wysokości maksymalnie 8.700 PLN w roku podatkowym (daje nam to obniżenie podatku w tym przypadku o ok. 1.650 PLN za podatkowy). W przypadku podatników na ryczałcie, odliczenie składki zdrowotnej przysługuje w wysokości 50% kwoty zapłaconych składek za siebie i za osoby współpracujące w roku podatkowym. W przypadku podatników korzystających z karty podatkowej – odliczenie wynosi 19% kwoty zapłaconych w roku podatkowym składek zdrowotnych.

Warto wskazać, że zasady odliczeń wprowadzone od lipca 2022 r., czyli w połowie roku podatkowego, będą miały zastosowanie do dochodów/przychodów osiągniętych od 1 stycznia 2022 r. – innymi słowy, składki zdrowotne zapłacone w pierwszej połowie roku „nie przepadają”, będą mogły zostać odliczone od dochodu/przychodu osiągniętego w całym roku podatkowym 2022 r. Tak naprawdę, zgodnie z przepisami przejściowymi ustawy zmieniającej¹, składki zdrowotne zapłacone w okresie od stycznia do czerwca 2022 r. można uwzględnić już przy kalkulowaniu zaliczki za czerwiec 2022 r. lub II kwartał 2022 r. Podobnie w przypadku podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych – zapłacone składki w pierwszej połowie 2022 r. można uwzględnić przy kalkulowaniu ryczałtu za czerwiec lub II kwartał 2022 r. (oczywiście z uwzględnieniem limitu 50%). Analogiczna zasada obowiązuje podatników opodatkowanych w formie karty podatkowej.

W przypadku podatników opodatkowanych podatkiem liniowym, którzy wybrali opłacanie zaliczek uproszczonych, dopuszcza się możliwość obniżenia ustalonych uproszczonych zaliczek należnych za miesiące od lipca do grudnia 2022 r. o kwotę stanowiącą 19% zapłaconych od stycznia do czerwca 2022 r. składek na ubezpieczenie zdrowotne podlegającą odliczeniu na podstawie art. 44 ust. 6j Ustawy PIT (art. 25 ust. 4 ustawy zmieniającej¹). Nie jest dla mnie do końca jasne, czy zaliczka za lipiec 2022 r. może być pomniejszona w sumie o 19% składek zapłaconych w I połowie roku, a jak nie starczy kwoty zaliczki, to jeszcze zaliczka za sierpień uległaby odpowiednio pomniejszeniu, czy może uwzględnienie zaliczek z I połowy roku powinno się odbywać proporcjonalnie przy wszystkich zaliczkach za okres lipiec-grudzień 2022 r. Literalne brzmienie przepisu nie stoi na przeszkodzie temu, aby przyjąć pierwsze z wskazanych podejść.

Odliczenie w przypadku podatnika opodatkowanego podatkiem liniowym może być realizowane albo poprzez zaliczenie kwoty zapłaconych składek zdrowotnych do kosztów, z zachowaniem limitu rocznego 8.700 PLN (por. art. 23 ust. 1 pkt 58 Ustawy PIT), albo odliczone od podstawy obliczenia podatku, jeśli składki nie zostały ujęte w kosztach podatkowych, także z zachowaniem wskazanego limitu (por. art. 30c ust. 2 pkt 2 Ustawy PIT). W tym miejscu warto pamiętać, że ujmując zapłacone zaliczki w kosztach podatkowych pomniejszamy od razu dochód do opodatkowania, ale również dochód stanowiący podstawę obliczenia składki zdrowotnej za dany miesiąc – takiego efektu nie osiągamy korzystając z odliczenia zapłaconych składek od podstawy obliczenia podatku.

Kwestia odliczenia składki zdrowotnej to tylko jeden z elementów składających się na rozliczenie podatku PIT za 2022 r. w przypadku podatników prowadzących działalność gospodarczą, które to rozliczenie przy sporządzaniu zeznania rocznego po zakończeniu roku z pewnością będzie nastręczało wielu problemów praktycznych (nie tylko w zakresie rozliczenia składki zdrowotnej). Warto już dziś przyglądać się zasadom rozliczenia, zapoznawać się z nimi, aby zidentyfikować potencjalne trudności czy wątpliwości już dziś, nie czekając do kwietnia 2023 r.

W najbliższym czasie opublikuję więcej materiałów dotyczących zmian podatkowo-składkowych określanych mianem Polskiego Ładu 2.0, aby zwrócić uwagę na najistotniejsze zagadnienia. Liczę, że to pomoże lepiej przygotować się do rozliczenia rocznego za 2022 r.

¹ Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1265).