Czy PCC jest kosztem podatkowym?
Choć może się to wydawać dziwne, kwoty zapłaconych podatkowych w pewnych przypadkach mogą być kosztem uzyskania przychodu w podatku dochodowym. A jak jest z podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC)? Czy podatek PCC jest kosztem podatkowym?
Spis treści
Czy podatek może być kosztem?
O tym, czy podatek może być kosztem pisaliśmy w innym artykule dot. podatku od nieruchomości w kosztach. Z tego artykułu płynie generalny wniosek, że analizując ujęcie podatku w kosztach odnosimy się do ogólnej definicji kosztu podatkowego z art. 15 ust. 1 Ustawy CIT lub art. 22 ust. 1 Ustawy PIT.
Najczęściej zapłacony podatek spełnia podstawowe kryteria dotyczące związku z przychodem i prowadzoną działalnością gospodarczą (chociaż oczywiście nie zawsze). Przede wszystkim należy sprawdzić, czy określony podatek nie został wymieniony w tzw. negatywnym katalogu kosztów, to znaczy czy ustawodawca wprost nie wyłączył danego podatku z kosztu podatkowego.
Ustawodawca uczynił tak np. w stosunku do samego podatku dochodowego, podatku od spadków i darowizn oraz np. podatku od towarów i usług (chociaż w pewnych przypadkach zarówno VAT naliczony, jak i VAT należny może być kosztem – jest to jednak temat na osobny artykuł).
Czy PCC jest kosztem?
A jak to jest z podatkiem od czynności cywilnoprawnych? Czy podatek PCC został wyłączony z kosztów ustawach dot. podatku dochodowego?
Otóż, podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) nie został wymieniony w katalogu ustawowych wyłączeń z kosztów, tj. w art. 16 ust. 1 Ustawy CIT i art. 23 ust. 1 Ustawy PIT, tak więc ustawa nie przewiduje wprost wyłączenia PCC z kosztów.
To nie oznacza jednak automatycznie, że w każdym przypadku PCC będzie kosztem. Należy wówczas ocenić, czy wydatek na PCC spełnia podstawowe przesłanki dla uznania za koszt uzyskania przychodu, tj. czy został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu oraz czy wydatek ten nie kwalifikuje się do objęcia innym wyłączeniem ustawowym.
W pewnych przypadkach PCC będzie mógł obniżyć dochód podatkowy, ale nie poprzez jednorazowe ujęcie w kosztach, a np. w ramach odpisów amortyzacyjnych lub dopiero przy sprzedaży zakupionych praw.
Niestety, każdą sytuację należy analizować odrębnie, a właściwą odpowiedzią na tytułowe pytanie będzie “to zależy”.
PCC… ale od czego?
Analizując ujęcie PCC w kosztach podatkowy w pierwszej kolejności należy się zastanowić, z jakiego tytułu został zapłacony podatek PCC, ponieważ możliwych okoliczności zmuszających do rozliczenia PCC jest stosunkowo wiele.
PCC od umowy sprzedaży
Z PCC od umowy sprzedaży w działalności gospodarczej będziemy mieli do czynienia przykładowo wtedy, gdy podatnik-przedsiębiorca dokonuje zakupu rzeczy czy praw do celów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, a transakcja nie podlega VAT lub – w pewnych przypadkach – transakcja jest zwolniona z VAT.
O ile zakup jest faktycznie związany z prowadzoną działalnością gospodarczą i został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, to zasadniczo nie ma przeszkód do tego, aby zaliczyć tak zapłacony PCC do kosztów podatkowych.
W takim przypadku należy się jedynie zastanowić, czy PCC będzie kosztem bezpośrednim czy innym niż bezpośredni (tzw. pośredni) – to z kolei jest uzależnione od tego, czy sam zakup będzie traktowany jako wydatek bezpośrednio związany z przychodami (np. zakup towaru handlowego) czy jako wydatek o charakterze tzw. “pośrednim”. Kwestia ta będzie uzależniona od okoliczności konkretnej transakcji.
PCC od zakupu środka trwałego
Inaczej będzie w przypadku zakupu środków trwałych, z którymi będzie wiązać się obowiązek rozliczenia PCC.
W takim układzie zapłacony PCC zwykle nie będzie mógł zostać rozliczony jednorazowo jako koszt uzyskania przychodów, ale powiększy wartość początkową zakupionego środka trwałego. PCC jest co do zasady traktowany jako element ceny nabycia środka trwałego. Ostatecznie PCC zostanie ujęty w kosztach podatkowych, ale “w czasie”, w ramach dokonywanych odpisów amortyzacyjnych.
Oczywiście, jeżeli dany składnik majątku podlega amortyzacji, a dokonywane odpisy amortyzacyjne mogą stanowić koszt podatkowy (vide: przypadek lokali mieszkalnych, których w związku ze zmianami w ramach tzw. Polskiego Ładu nie można już amortyzować – por. interpretacja indywidualna DKIS z 09.11.2022 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.595.2022.3.AWO).
PCC od zakupu udziałów w spółce
Jeszcze inaczej sprawa się ma w przypadku PCC od zakupu udziałów.
Co do zasady, wydatki na nabycie lub objęcie udziałów nie stanowią kosztów uzyskania przychodów – wydatki te stanowią jednak koszt z ich odpłatnego zbycia (por. art. 16 ust. 1 pkt 8 Ustawy CIT lub art. 23 ust. 1 pkt 38 Ustawy PIT). PCC zapłacony przy zakupie udziałów jest co do zasady kwalifikowany jako wydatek poniesiony na nabycie udziałów.
Efektywnie zatem koszty te obniżają dochód podatkowy, ale dopiero w momencie odpłatnego zbycia udziałów.
PCC od umowy pożyczki
Opodatkowaniu PCC może podlegać również umowa pożyczki, jeżeli nie podlega opodatkowaniu VAT.
Pożyczka może zostać zaciągnięta przez podatnika w celu sfinansowania przeróżnych przedsięwzięć i, niestety, w każdym przypadku należy przeanalizować, czy cel, na jaki została zaciągnięta pożyczka nie jest związany z wydatkami, które zostały przez ustawodawcę wyłączone z kosztów podatkowych oraz jaki ma to wpływ na podatkową ocenę kwoty zapłaconego PCC od pożyczki.
Często jednak pożyczki zaciągane przez podatników mają na celu finansowanie bieżącej działalności, a nie konkretny zakup czy przedsięwzięcie. W przypadku zapłaty PCC od takiej umowy pożyczki, zarówno podatnik PIT, jak i podatnik CIT co do zasady ma prawo do ujęcia kwoty zapłaconego PCC w kosztach podatkowych – brak w tym zakresie jakiegokolwiek wyłączenia ustawowego.
O ile zatem pożyczka ma na celu finansowanie bieżącej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem dochodowym, nie ma przeszkód, aby zaliczyć zapłacony PCC do kosztów podatkowych.
PCC od umowy spółki lub jej zmiany
Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega także umowa spółki oraz jej zmiany.
W praktyce, zmiana umowy spółki będzie podlegać opodatkowaniu tylko w sytuacji, gdy skutkuje ona podwyższeniem kapitału zakładowego w spółkach kapitałowych lub wniesieniem dodatkowych wkładów przez wspólników w przypadku spółek osobowych. Opodatkowaniu PCC jako zmiana umowy spółki podlega także np. wniesienie dopłat do spółki (por. art. 1 ust. 3 Ustawy PCC).
PCC od zawarcia lub zmiany umowy spółki
W przypadku zawarcia np. umowy sp. z o.o. (czyli innej niż spółka cywilna) podatek od czynności cywilnoprawnych obciąża spółkę, co oznacza, że to spółka jest formalnie podatnikiem PCC.
Uznaje się, że wydatek na zapłatę PCC od takiej umowy spółki może być kosztem podatkowym, ale w rozliczeniu wspólników spółki, a nie samej spółki. Przyjmuje się, że koszt związany z powstaniem nowego przedsiębiorcy – takim jest w tym przypadku PCC – jest ponoszony w interesie wspólników spółki, a nie samej spółki, poza tym jest ponoszony przed powstaniem tejże spółki. Aktualne pozostaje zatem stanowisko wyrażone przez Dyrektora IS w Katowicach z 25.05.2011 r., sygn. IBPBI/2/423-234/11/MS.
W przypadku zawarcia lub zmiany umowy spółki cywilnej, obowiązek rozliczenia PCC spoczywa na wspólnikach spółki. Spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, w związku z czym w tym przypadku PCC może stanowić koszt podatkowy po stronie wspólników spółki cywilnej (por. interpretacja indywidualna DKIS z 15.10.2022 r., sygn. 0112-KDIL2-2.4011.574.2020.1.IM).
PCC od dopłat wnoszonych do spółki
Inaczej oceniamy koszt podatkowy w przypadku PCC od dopłat wnoszonych do spółki.
Otrzymanie przez spółkę dopłat od wspólników nie skutkuje powstaniem przychodu podatkowego po stronie spółki ani jej wspólników, czyli jest to operacja zasadniczo neutralna podatkowo (por. art. 12 ust. 4 pkt 11 Ustawy CIT oraz art. 21 ust. 1 pkt 51 Ustawy PIT).
Jeżeli zatem dopłaty nie stanowią przychodu podatkowego, to wydatki związane z tym przychodem nie będą kosztem uzyskania przychodu.
Tak więc, PCC zapłacony przez spółkę od dopłat w praktyce nie jest uznawany za koszt uzyskania przychodu ani w spółce, ani po stronie wspólników.
Stanowisko to potwierdzają organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych, przykładowo DKIS w interpretacji z 12.10.2022 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.550.2022.2.BJ.
Podsumowanie
Podatek od czynności cywilnoprawnych nie został przez ustawodawcę wprost wyłączony z kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym.
Nie oznacza to jednak automatycznie, że w każdym przypadku zapłacony PCC będzie obniżał dochód podatkowy.
Wielość sytuacji, w których występuje obowiązek rozliczenia PCC powoduje, że w każdym przypadku należy przeanalizować, czy zapłacony PCC spełnia podstawowe przesłanki do uznania za koszt uzyskania przychodów oraz czy wydatek ten nie należy zaliczyć do innych wydatków enumeratywnie wymienionych w katalogu wyłączeń zawartym w art. 16 ust. 1 Ustawy CIT lub art. 23 ust. 1 Ustawy PIT.
Skontaktuj się z nami
Nasi eksperci bezpłatnie doradzą, w jaki sposób możemy najlepiej pomóc Twojej firmie.
Chcesz, żebyśmy to my skontaktowali się z Tobą?
